Εκφύλιση ωχράς κηλίδας
Όταν αναφερόμαστε σε εκφύλιση, πρόκειται για μία βλάβη της ωχράς κηλίδας. Η ωχρά κηλίδαείναι μια μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Όταν η ωχρά κηλίδα δεν λειτουργεί σωστά θολώνει η κεντρική όραση και κάποιες περιοχές εμφανίζονται σκοτεινές ή παραμορφωμένες (μεταμορφοψία).
Αυτό δυσχεραίνει την δυνατότητα τόσο της μακρινής, όσο και της κοντινής όρασης. Παρότι η εκφύλιση ωχράς κηλίδας ελαττώνει την κεντρική όραση συνήθως δεν επηρεάζει την περιφερική όραση, δεν οδηγεί σε ολική τύφλωση και δεν είναι επώδυνη.
Επιπλέον ακόμη και σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις οι ασθενείς διατηρούν μέρος της όρασης και σε πολλές περιπτώσεις η επίδραση της εκφύλισης στην όραση είναι ελάχιστη.
Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας;
Η συνηθέστερη μορφή εκφύλισης ωχράς κηλίδας είναι η ηλικιακή. Αφορά στις περισσότερες περιπτώσεις ανθρώπους άνω των 60 ετών αλλά μπορεί να εμφανιστεί και νωρίτερα σε ορισμένες περιπτώσεις.
Αρχικά, παραμορφώνεται η κεντρική όραση που εν δυνάμει μπορεί τελικά να οδηγήσει σε ένα μόνιμο μαύρο τμήμα (σκότωμα) στο οπτικό πεδίο. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι μη ανατρέψιμη εάν διάγνωση είναι έγκαιρη και η παρέμβαση γίνει άμεσα και σωστά.
Μπορεί δηλαδή να επανέλθει η όραση σε ορισμένες περιπτώσεις. Επιπλέον με τη σωστή παρακολούθηση και θεραπεία είναι δυνατόν να έχουμε τη λιγότερη δυνατή ή και καθόλου απώλεια όρασης.
Εκτός από την ηλικιακή, υπάρχουν και άλλες μορφές εκφύλισης ωχράς κηλίδας (ΕΩΚ), όπως η μυωπική, η διαβητική καθώς και άλλες παθήσεις, όπως δυστροφίες.
Ποια είναι τα συμπτώματα της εκφύλισης ωχράς κηλίδας;
Τα συμπτώματα ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Στα πρώιμα στάδια δεν παρατηρούνται συμπτώματα πέρα από μια ελάχιστη δυσκολία σε καθημερινές δραστηριότητες που αφορούν την κεντρική όραση.
Τέτοιου είδους συμπτώματα είναι τα παρακάτω:
- δυσκολία και θόλωση λέξεων κατά την διάρκεια του διαβάσματος
- οι ευθείες γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες (με καμπύλες)
- μείωση της αντίληψης των χρωματικών αντιθέσεων
- παρουσία σκοτεινών σημείων στην κεντρική όραση
- αδυναμία στο να γίνουν διακριτές λεπτομέρειες αντικειμένων
Ποια είναι τα αίτια της εκφύλισης ώχρας κηλίδας;
Προς το παρόν τα ακριβή αίτια για την εκφύλιση ωχράς κηλίδας δεν είναι γνωστά. Σίγουρα επηρεάζονται οι οφθαλμοί λόγω γήρατος. Έχει γίνει επίσης συσχετισμός με το γυναικείο φύλο (πιθανώς λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής).
Σημαντικό ρόλο παίζει το γονιδιακό υπόβαθρο, καθώς έχουν ήδη βρεθεί γονίδια που συσχετίζονται με την εκφύλιση ωχράς κηλίδας. Άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό συνίσταται να κάνουν συχνότερα έλεγχο γιατί ο κίνδυνος να εμφανίσουν εκφύλιση είναι μεγαλύτερος. Πάραυτα δεν μπορεί να θεωρηθεί αποκλειστικά κληρονομική νόσος.
Η μακροχρόνια έκθεση στο ηλιακό φως, η κακής ποιότητας διατροφή και το κάπνισμα μπορούν επίσης να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Ποιες είναι οι μορφές της εκφύλισης ωχράς κηλίδας;
Οι δυο συνηθέστερες μορφές της είναι οι εξής:
- η «ξηρή» (ατροφική)
Είναι η συνηθέστερη μορφή. Εξελίσσεται αργά και έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή απώλεια της κεντρικής όρασης. Προκαλείται από γήρανση και λέπτυνση της ωχράς κηλίδας.
- η «υγρή» (νεοαγγειακή)
Την υγρά μορφή εμφανίζει ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων. Προκαλείται από την ανάπτυξη παθολογικών αγγείων (νεοαγγεία) κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα στο πίσω μέρος του ματιού. Τα αγγεία αυτά διαρρέουν υγρό ή/και αίμα το οποίο συσσωρεύεται στην ωχρά κηλίδα δημιουργώντας οίδημα. Επίσης επηρεάζεται η κεντρική όραση όπου παρουσιάζεται θόλωση απότομα. Εξελίσσεται πολύ γρήγορα και αυτός είναι και ο λόγος που είναι σημαντικό να γίνει σωστή και γρήγορη διάγνωση, ώστε να ξεκινήσει η θεραπεία άμεσα.
Ποια η θεραπεία;
Ανάλογα με την περίπτωση συστήνονται:
– Βοηθήματα χαμηλής όρασης, όπως ειδικά γυαλιά ή μεγεθυντικοί φακοί, καθώς και η εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας διευκολύνουν ιδιαιτέρως άτομα που η κεντρική τους όραση μειώθηκε λόγω εκφύλισης.
– Αντι-VEGF θεραπεία. Πρόκειται για την συνηθέστερη μορφή θεραπείας στην «υγρού τύπου» εκφύλιση. Γίνεται χορήγηση φαρμάκων που ονομάζονται αντιαγγειογενετικοί παράγοντες (Αντί-VEGFs) και σταματούν την ανάπτυξη των παθολογικών νεοαγγείων και την αιμορραγία.
– Laser φωτοπηξία. Γίνεται στοχευμένη καταστροφή των νεοαγγειακών μεμβρανών με ειδικές ακτίνες Laser.
– Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)
– Συνδυασμένες θεραπείες με αντιVEGFs, στεροειδών ή και φωτοδυναμικής (PDT).
– Χειρουργική θεραπεία
Συνοπτικά
Έχει παρατηρηθεί πως ρυθμοί του σύγχρονου τρόπου ζωής, μπορούν να οδηγήσουν σε πρόωρη γήρανση του οργανισμού επηρεάζοντας έτσι όλα τα συστήματά του, όχι μόνο τον οφθαλμό. Ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος, ως πρόληψη είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
Επιπλέον η διακοπή του καπνίσματος, η ισορροπημένη διατροφή (με ψάρια, φρούτα, λαχανικά) και η υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής ενισχύουν την πρόσληψη και κατά συνέπεια και την εμφάνιση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς, πέρα από τα προφανή οφέλη για τη γενικότερη υγεία του ασθενούς.